Aanpassingen bij planten

Vochtige gebieden.
plekken waar het vochtig is, zie je vaak planten met een heleboel huidmondjes en niet zulke diepe of brede wortels. De plant heeft veel huidmondjes, zodat er veel water uit kan verdampen en een kleiner wortelstelsel om minder water op te kunnen nemen. Er zijn ook planten die hun wortels in de lucht groeien, om te voorkomen dat ze verdrinken! (Stemona sessilifolia) En er zijn planten (Tillandsia's) die helemaal geen wortels hebben, maar water opnemen via hun bladeren.

Misschien vraag je je af waarom te veel water niet goed is? Plantencellen halen adem en hebben zuurstof nodig, net als wij maar dan minder. Water bevat wel zuurstof, maar alleen als er sprake is van stroming. Als het water stil staat (in een pot of in een sloot), dan gebruikt de plant al het zuurstof uit het water, maar komt er geen nieuw zuurstof bij. De zuurstof die gemaakt wordt tijdens fotosynthese gaat namelijk via de bladeren de plant uit en niet via de wortels. Op die manier stikken de plantencellen van de wortels en verrot de plant van onderaf. Als je thuis planten hebt, is het daarom beter om ze vaker weinig water te geven dan in een keer te veel. Nieuw water met nieuw zuurstof is altijd lekker, maar water wat 7 dagen in de pot stil staat is schadelijk voor je plant.

Op plekken waar heel weinig water is, vinden we planten die; dikke bladeren hebben, weinig tot geen huidmondjes hebben, geen bladeren hebben en wortels hebben die zich wel horizontaal verspreiden, maar niet verticaal.

Dikke bladeren zien we vooral bij vetplanten. Vetplanten slaan water op in hun bladeren. Ze hebben daar een aparte structuur voor, die we bijna niet terug vinden in andere planten. Als je een vetplant doorsnijdt, zie je van binnen een soort gelei waar het water in vastgehouden wordt.

Planten uit droge gebieden hebben minder huidmondjes dan planten uit andere gebieden. Ook gaan de planten anders met hun huidmondjes en fotosynthese om. Planten uit droge gebieden vangen overdag wel de energie van de zon op, maar voeren hun fotosynthese en ademhaling pas s'avonds uit, als het wat koeler is. De kans op verdamping van water is dan kleiner!

Cactussen hebben helemaal geen echt blad! Die grote groene delen die je ziet bij een cactus zijn eigenlijk de stam. De stam is van stevigere cellen gemaakt en bevat ook weer weinig huidmondjes. Sommige cactussen, vooral de hele grote die we zien in films en cartoons, zijn van binnen hol. Daar slaan ze het water in op! Cactussen hadden ooit, ver voor ze zich moesten aanpassen aan droogte, wel bladeren. Door de droogte en het gevaar van verdamping en verbranding door de felle zon, zijn de bladeren steeds dunner en kleiner geworden tot we ze nu alleen nog maar terug zien als naalden. Inderdaad, de naalden van een cactus zijn eigenlijk overblijfselen van "echte" bladeren

De wortels van planten uit droge gebieden, liggen vaak aan de oppervlakte en zijn vooral breed verspreid. Als het eindelijk regent, dan moeten die wortels namelijk zo dicht mogelijk bij de frisse regen liggen. Als de plant zijn wortels heel diep zou laten groeien, dan komt het water daar nooit bij omdat het binnen een uur of 2 weer helemaal verdampt.

Zonlicht

Planten hebben een aantal mechanismen om goed om te kunnen gaan met te veel of te weinig zonlicht. Ze kunnen grote bladeren maken, om veel zonlicht op te kunnen vangen. (Alocasia) Ze kunnen kleine bladeren maken, om juist minder zonlicht op te vangen. (Muurpeper) Ze kunnen hele donkere bladeren maken, om het licht vast te kunnen houden. (Ficus) Of hele lichte bladeren, om het licht juist te weerkaatsen. (pachyphytum oviferum).

Het bijzondere aan deze mechanismen, is dat dezelfde plant zijn bladeren aan kan passen. Bij water kon dit niet, een plant die altijd wortels naar beneden groeit, kan ze niet opeens de lucht in laten groeien. Maar een plant die gewend was om in het licht te staan en vervolgens naar de schaduw wordt verplaatst, kan wel binnen een paar weken donkerdere bladeren aanmaken!

Parasieten

Je hebt al eerder gelezen dat planten zelf gifstoffen kunnen maken. Hiermee kunnen ze ook schadelijke insecten vergiftigen, zodat die niet hun bladeren op eten. De meeste planten kunnen ook bittere of pittige stoffen aan maken, waardoor het blad gewoon niet lekker is om te eten. (En dan zijn er mensen die dat alsnog eten) Er zijn ook planten die speciale "bloemvallen" maken. Die zijn meestal bekervormig en onder in de beker zit lekker veel nectar. De insecten komen er op af, vallen erin en komen onder de plakkende suiker te zitten en gaan daar dood.

Parasieten

Je hebt al eerder gelezen dat planten zelf gifstoffen kunnen maken. Hiermee kunnen ze ook schadelijke insecten vergiftigen, zodat die niet hun bladeren op eten. De meeste planten kunnen ook bittere of pittige stoffen aan maken, waardoor het blad gewoon niet lekker is om te eten. (En dan zijn er mensen die dat alsnog eten) Er zijn ook planten die speciale "bloemvallen" maken. Die zijn meestal bekervormig en onder in de beker zit lekker veel nectar. De insecten komen er op af, vallen erin en komen onder de plakkende suiker te zitten en gaan daar dood.

Er zijn nog heel veel dingen waar planten zich aan hebben aangepast. Sommige planten lanceren hun zaadjes, omdat er geen dieren in de woestijn leven die de zaadjes op eten en verplaatsen. Sommige planten hebben geen wortels en krullen zich op als het droog is, in een soort stand-by modus. (Roos van Jericho) Sommige planten maken olie aan in hun bladeren, dat helpt tegen bevriezing. (Naaldbomen) Sommige planten laten hun bloem meedraaien met de zon, om zo veel mogelijk licht op te vangen. (Zonnebloemen) Sommige planten rekenen liever op vliegen en maken geen nectar, maar geven een vieze rottende geur af om vliegen aan te trekken. (Amorphophallus titanum) Sommige planten hebben geen aarde nodig voor mineralen, maar halen die uit dode insecten. (Alle vleesetende planten) Sommige planten klappen hun bladeren in als ze aangeraakt worden, om dieren af te schrikken. (Mimosa Pudica) Enzovoorts.